Kentsel dönüşüm, şehirleri daha yaşanabilir ve sürdürülebilir bir hale getirmek için, mevcut yapı stoğunun yenilenmesi veya yeniden inşa edilmesidir. Bu süreç, şehrin ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlarını çözmeyi amaçlamaktadır.

Türkiye’de kentsel dönüşüm ilk olarak 1999 Marmara Depremi’nin ardından gündeme gelmiştir. Depremde yaklaşık 20.000 kişi hayatını kaybetmiş, 100.000’den fazla kişi yaralanmış ve 300.000’den fazla yapı hasar görmüş, yaklaşık 16000000 insanımız bu depremden değişik düzeylerde etkilenmiştir. Bu deprem, Türkiye’nin kentsel dönüşüm ihtiyacını gözler önüne sermiştir.

2007 yılında çıkarılan 6306 sayılı kanun, kentsel dönüşümün yasal çerçevesini oluşturmuştur. Bu kanun kapsamında, riskli yapı olarak tespit edilen yapılar, kamulaştırma yoluyla yıkılarak yerine yenileri inşa edilmiştir.  İlerleyen dönemde mevzuatta değişiklik ve geliştirmeler yapılmış, en son 9 Kasım 2023’te kabul edilerek yürürlüğe giren “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun …” ile son şeklini almıştır.

Kentsel dönüşümün amacı, şehirleri daha güvenli, yaşanabilir ve sürdürülebilir hale getirmektir. Kentsel dönüşüm sayesinde, deprem riski azaltılmakta, altyapı ve ulaşım sistemi geliştirilmekte, sosyal donatı alanları ve yeşil alanlar artmakta ve şehirler daha modern bir görünüme kavuşmaktadır.

Kentsel dönüşümün sağladığı başlıca faydalar:

Deprem riskini azaltır. Kentsel dönüşüm sayesinde, riskli yapılar yıkılarak yerine yeni, sağlam yapılar inşa edilmektedir. Bu sayede, deprem riski önemli ölçüde azaltılmaktadır.

Altyapı ve ulaşım sistemini geliştirir. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, altyapı ve ulaşım sistemleri de yenilenmektedir. Bu sayede, şehirler daha modern ve yaşanabilir bir hale gelmektedir.

Sosyal donatı alanları ve yeşil alanları artırır. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, sosyal donatı alanları ve yeşil alanlar da artırılmaktadır. Bu sayede, şehirler daha yaşanabilir ve sağlıklı bir hale gelmektedir.

Şehirleri daha modern bir görünüme kavuşturur. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, şehirler daha modern ve estetik bir görünüme kavuşmaktadır. Bu sayede, şehirler daha çekici ve yaşanabilir bir hale gelmektedir.

Kentsel dönüşümün önündeki engeller:

Mülk sahiplerinin anlaşmazlıkları: Türkiye’de kentsel dönüşümün önündeki en büyük engel, mülk sahiplerinin anlaşmazlıklarıdır. Mülk sahipleri arasında uzlaşma sağlanamadığı durumlarda, kamulaştırma yoluyla yıkım işlemi gerçekleştirilmektedir. Bu durum, hem zaman hem de maliyet açısından ciddi bir sorun teşkil etmektedir. Kentsel dönüşümün başarılı olması için, mülk sahiplerinin bilgilendirilmesi ve sürece katılımlarının sağlanması gerekmektedir.

Maliyetler: Kentsel dönüşüm projeleri, yüksek maliyetler gerektirmektedir. Bu durum, kentsel dönüşümün yaygınlaşmasını engellemektedir. Merkezi idare kredi ve benzeri imkanlarla vatandaşı teşvik etmelidir.

Yasal düzenlemeler: Kentsel dönüşümle ilgili yasal düzenlemeler, zaman zaman yetersiz kalmaktadır. Bu durum, kentsel dönüşümün önünde bir engel teşkil etmektedir. Toplumdaki rant sağlama algısı şeffaf politikalarla aşılmalıdır.

Sonuç olarak; kentsel dönüşüm, Türkiye’nin geleceği için çok önemli bir projedir. Bu projenin başarılı bir şekilde hayata geçirilmesi, ülkemizin daha güvenli, yaşanabilir ve sürdürülebilir şehirlere kavuşmasına katkı sağlayacaktır. Bunun için de kamu-özel sektör işbirliğinin geliştirilmesi ve finansal desteklerin artırılması kentsel dönüşümün hızlandırılması açısından önemlidir.