Bir araç kazası sonrası kasko ve trafik sigortası işlemlerinden sonra, aracınızın kaza öncesi ve sonrası değer kaybını hukuki yolla alabileceğinizi biliyor musunuz?

Trafikteki araç kazalarında meydana gelen en önemli zararlardan birisi de, hasarlı araçların değer kaybına uğramasıdır. Bilindiği üzere bir aracın kazalı olması, satış esnasında ikinci el piyasasındaki değerini önemli ölçüde etkilemektedir. Kazada hasara uğramış bir aracın, tamamen aynı özelliklere sahip hasarsız bir araca nazaran daha düşük fiyatlardan alıcı bulabildiği tartışmasız bir gerçektir. İşte bu değer kaybı konusu, hukuki olarak tazmin edilmesi gereken maddi bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yasal Dayanak ve Yargıtay İçtihatları

Hukuk sistemimizde, haksız bir fiille başkasına zarar veren bir kişi, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesi gereğince, kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille zarara sebep olan taraf, bu zararı tazminle yükümlüdür.

Trafik kazaları ile ilgili olarak da Türk Ticaret Kanunu’nun 1409. maddesi, hasarlı araçların değer kaybının tazmin edilmesini düzenlemektedir. Bu madde kapsamında, bir trafik kazası sonucu hasara uğrayan aracın, hasar öncesine kıyasla değer kaybına uğraması durumunda bu kaybın da sigorta şirketi tarafından tazmin edilmesi gerekmektedir.

Yargıtay uygulamaları da bu durumu desteklemektedir. Yargıtay kararlarında, aracın hasarlı haliyle onarım sonrası hali arasındaki fiyat farkının “araç değer kaybı tazminatı” olarak belirlenmesi ve bu tazminatın haksız fiili gerçekleştiren tarafa yani suçlu olan tarafa yükletilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Kazalı araçlar daha düşük fiyatlarla satılabildiği için mahkemeler, mağdurların zararlarının giderilmesi maksadıyla değer kaybı tazminatına hükmetmektedirler. Böylece hem aracın onarım masrafları hem de değer kaybından kaynaklanan zarar tazmin edilmiş olmaktadır.

Araç Değer Kaybı Tazminatının Talep Süreci

Araç değer kaybı tazminatı, öncelikle mağdurun sigorta şirketinden veya doğrudan karşı taraftan talep edebileceği bir haktır. Hangi yolun tercih edileceği, mağdurun durumuna ve şartlara göre değişebilir. Ancak her iki durumda da tazminat tutarının tespitinde temel belirleyici husus, kazalı aracın kaza öncesi ve sonrası oluşan piyasa değerleridir.

Mevzuat gereği trafikte bulunan her araç zorunlu trafik sigortası kapsamında sigortalı olmak zorundadır. Bu kapsamda uygulamada çoğunlukla araç değer kaybı tazminatı için öncelikle sigorta şirketlerine başvurulmaktadır. Unutulmaması gereken bir başka konu da 2024 yılı itibariyle zorunlu trafik sigortası teminat limitinin 200.000 TL olduğu, bu miktarın üzerindeki zararlardan sigorta şirketinin sorumlu olmadığıdır.

Sigorta şirketlerine araç değer kaybı ile ilgili olarak başvurulmasının ardından, sigorta şirketleri kazadan sonra atadıkları eksper ile bir ekspertiz raporu hazırlamakta ve araç değer kaybı miktarını kendileri açısından belirleyerek ödeme yapmaktadırlar. Uygulamada sigorta şirketleri tarafından belirlenen tutarın fiili zararı karşılamadığına sıklıkla rastlanmaktadır.

Zararın sigorta şirketi tarafından tam olarak karşılanmaması durumunda ise tahkim veya dava süreçleri işletilmeli ve trafik kazası sonucu zarar gören aracın araç değer kaybı miktarını belirleyen bir bilirkişi raporu alınarak tazmin edilemeyen zarar talep edilmelidir.

Bilirkişi raporu hazırlanırken, aracın markası, modeli, yaşı, kilometresi, kazadaki hasar durumu gibi tüm kriterler dikkate alınır. Böylelikle aracın kazadan hemen önceki hasarsız değeri ile onarım sonrası piyasa değeri arasındaki fark tespit edilir. İşte bu fark, talep edilecek “araç değer kaybı tazminatı” miktarını teşkil etmektedir.

Ancak burada bilirkişi raporunun eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanmış olması büyük önem tarz etmektedir. Aksi takdirde zarar tam olarak tespit edilemeyecek ve hak kaybına uğranabilecektir.

Zamanaşımı Süresi ve Önemi

Araç değer kaybı tazminatı talebinde dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus da zamanaşımı süresidir. Türk hukuk sistemine göre, bu tür tazminat talepleri için kazadan itibaren 2 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir.

Bu süreye uyulmadığı takdirde, mağdurların alacak hakları zamanaşımına uğrar ve sonuç olarak araç değer kaybını tazmin haklarını kaybetmiş olurlar. Bu sebeple kazadan sonra en kısa süre içinde harekete geçmek, zararın tespiti ve tazminat talebinin gerçekleştirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir. 

Mağdurların, kazanın hemen ardından tüm delilleri titizlikle toplaması ve hukuki süreci başlatmak için bir avukata başvurması, haklarını sonuna kadar korumalarını sağlayacaktır. Böylelikle zamanaşımı riskiyle de karşılaşılmamış olunur.

Tahkim ve Dava Süreçleri

Araç değer kaybı tazminatı taleplerinde, sigorta şirketiyle uzlaşma sağlanamaması veya tazminat tutarından memnun kalınmaması durumunda alternatif yollara başvurulabilir. Bu durumda iki seçenek bulunmaktadır: Tahkim ve dava yolu.

Tahkim Süreci 

Tahkim, uyuşmazlıkların hakemler tarafından çözümlendiği alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Yargı yoluna nazaran; daha hızlı ve ekonomik bir süreç işletildiğinden, tarafların tercih edebileceği bir yöntemdir.

Sigorta şirketine başvuru yapılmasının ardından olumlu bir dönüş alınamaması veya sigorta şirketinin belirlemiş olduğu tazminat miktarının yeterli bulunmaması durumunda Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurularak tahkim süreci başlatılır.

Usulüne uygun bir şekilde işletilen tahkim sürecinde uyuşmazlık mahkeme yerine bağımsız bir hakem heyeti tarafından ele alınır ve karara bağlanır. Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından verilen kararlar dava sürecinde verilen hükümler gibi olduğundan icra edilebilir ve komisyonun belirlemiş olduğu miktar sigorta şirketinden tahsil edilir.

Tahkim süreci, gerek masraf gerekse zaman açısından daha avantajlı olduğundan, şartların oluşması halinde tercih edilebilir bir yöntemdir. Ancak burada da profesyonel hukuki desteğin alınması sürecin doğru ve hızlı yürütülmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Dava Süreci

Tahkim yolunun işletilememesi veya olayın özellikleri dikkate alınarak tercih edilmemesi durumunda, haksız fiil hukuku kapsamında dava açılması gerekmektedir.

Dava sürecinde de tahkim sürecinde olduğu gibi mahkemeler, bilirkişi raporları ile araç değer kaybı tazminatının miktarını belirler. Özellikle karmaşık içerikli kazalarda, kusur oranlarında yanlışlık yapılması durumunda dava yolu tercih edilebilir. Uygulamada mahkemeler yaşanan trafik kazasını detaylı olarak incelemekte ve hüküm vermeden önce dava sürecinde ileri sürülen iddiaların hepsini açıklığa kavuşturarak karar vermektedir. Ancak dava süreçlerinde usul açısından son derece titiz bir çalışma yürütülmelidir. Delillerin tam ve usulüne uygun şekilde mahkemeye sunulması, sürelere uyulması büyük önem taşır. Aksi takdirde olumsuz sonuçlarla karşılaşılabilir. 

Hukuki Temsil ve Uzman Desteğinin Önemi 

Tahkim veya dava süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi için profesyonel bir avukat vasıtasıyla hukuki desteğin alınması şarttır. Bu karmaşık hukuki yolların her aşamasında, uzman bir avukatın desteğine ihtiyaç duyulacaktır. Avukatların desteğiyle, mağdurların zararlarının eksiksiz tespiti ve sürecin her aşamasının raporlanması mümkündür. Avukatlar, bilirkişi incelemelerinin tam ve doğru yapılmasını temin etmekte, sürecin tamamını mevzuat kapsamında ele alarak takip etmektedirler.

Tahkim veya dava sürecinde de avukatlar en etkin şekilde müvekkili temsil ederek, tüm delilleri zamanında ve usulüne uygun olarak mahkemeye sunarlar. Böylelikle hak kayıplarının yaşanma riski önlenmiş olur.

Sigorta şirketleri ile görüşmelerde de avukatların tecrübesi büyük önem taşımaktadır. Uzman avukatlar, sigorta şirketlerinin mevzuattaki şüpheli durumları kullanması veya hukuki boşluklardan istifade etmesine karşılık yine mevzuat kapsamında müvekkillerinin çıkarlarını sonuna kadar savunacak ve hakları için mücadele edecektir. 

Bu sebeple mağdurların, karşılaştıkları araç değer kaybı zararında profesyonel hukuki destek almayı ihmal etmemeleri büyük önem arz etmektedir.  

Kaynak :

• https://okuyucuhukuk.com/blog-icerik/arac-deger-kaybi-nedir-surec-nasil-yurutulur-14